Choroby powodowane przez grzyby z królestwa Fungi, gromady Ascomycota, rzędu Dothideales, rodziny Leptosphaeriaceae
Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj
Wprowadzenie
Przedstawiciele rodziny Leptosphaeriaceae formują stożkowate pseudotecja pokryte brodawkami. Są one zanurzone w tkance rośliny gospodarza lub są względem niej nieco wzniesione. Peridium pseudotecjum jest dobrze rozwinięte, czarne i złożone z grubościennych, pseudoparenchymatycznych komórek. Tkanka wewnątrzowocnikowa zawiera pseudoparafizy. Worki są cylindryczne, stosunkowo wąskie i cienkościenne. Ich ściana obejmuje dwie warstwy. Askospory są hialinowe do brunatnych i mają poprzeczne przegrody. Askospory czasami są wydłużone i otoczone żelatynowym płaszczem. Stadia mitomorficzne grzybów z rodziny Leptosphaeriaceae reprezentują grzyby tworzące acerwulus lub piknidium. Taksony tej rodziny są saprotrofami lub nekrotrofami rozwijającymi się na liściach i pędach roślin.
|
|
Od lewej: pseudotecja Leptosphaeria caricis (1) i L. juncina (2) |
Jednym z około 220 gatunków rodziny Leptosphaeriaceae o dużym znaczeniu gospodarczym jest:
|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Od lewej: sucha zgnilizna kapusnych z objawami na liściu (1) i pędzie (2), pyknidia z zarodnikami konidialnymi (konidiami) Phoma lingam, sprawcy suchej zgnilizny kapustnych (3-8) |
Sprawca suchej zgnilizny kapustnych występuje głównie w stadium mitomorficznym, tj. Phoma lingam.
Phoma lingam poraża części podliścieniowe i korzenie siewek roślin, organy zapasowe i korzenie oraz pędy starszych roślin, liście, łuszczyny i nasiona.
Patogenowi sprzyja ciepło (20-26oC) i duża wilgotność.
Mitospory Phoma lingam rozprzestrzeniają się wraz z kroplami deszczu i owadami odwiedzającymi porażone rośliny.
Phoma lingam przezimowuje w resztkach porażonych organów roślin i w nasionach.
Szkodliwość Phoma lingam wynika z wywoływania zgorzeli siewek, suchej zgnilizny porażonych organów, przedwczesnego pękania łuszczyn i osypywania się nasion oraz ze zmniejszenia ich cech ilościowych i jakościowych.
Ochrona roślin przed Phoma lingam obejmuje (1) niszczenie porażonych resztek roślin, (2) zmianowanie, (3) odkażanie gleby w inspektach i szklarniach oraz (4) zaprawianie nasion i opryskiwanie roślin fungicydami zawierającymi benomyl, mankozeb oraz tiofanat-metylu.
Cel ćwiczenia
1. |
Poznanie objawów chorobowych suchej zgnilizny kapustnych. |
2. |
Poznanie morfologii piknidium Phoma lingam. |
Materiał
Atlas chorób roślin krzyżowych. Materiał zielnikowy z objawami suchej zgnilizny kapustnych. Przekrój poprzeczny piknidium Phoma lingam.
Ćwiczenie
1. |
Wykorzystując dostępny materiał zielnikowy, narysuj i opisz objawy suchej zgnilizny kapustnych. Określ zwartość i barwę porażonych tkanek. Oglądając miejsce porażonego organu rośliny pod mikroskopem stereoskopowym, uzupełnij diagnozę otrzymanymi wynikami obserwacji. Zwróć uwagę na obecność małych, czarnych utworów. To są piknidia grzyba. Oceń ich liczbę i sprawdź obecność w nich mitospor. Czy widoczne są wyschnięte grudki na szczycie piknidiów? Jeżeli tak, przenieś igłą preparacyjną taką grudkę do kropli kwasu mlekowego lub wody umiejscowionej na mikroskopowym szkiełku podstawowym. Przygotuj preparat. Narysuj i opisz zarodniki Phoma lingam oglądane pod mikroskopem świetlnym. Określ barwę, kształt, cechy zakończeń zarodników oraz obecność w nich przegród. |
2. |
Na podstawie dostępnego preparatu mikroskopowego z przekrojem poprzecznym piknidium sprawcy suchej zgnilizny kapustnych, przygotuj rysunek i opis diagnostyczny Phoma lingam. Scharakteryzuj umiejscowienie piknidium w tkance rośliny gospodarza, jego kształt, barwę peridium (ściany) oraz barwę i kształt komórek zarodnikotwórczych oraz mitospor. |
Pytania i zadania
1. |
Jakie inne grzyby powodują zgorzel siewek kapustnych? |
2. |
Czy Phoma lingam jest grzybem glebowym? |
3. |
Czy Leptosphaeria maculans występuje w Polsce? |
4. |
Przygotuj program ochrony roślin przed sprawcą suchej zgnilizny kapustnych. W programie wyodrębnij metody niechemiczne i chemiczne. Podaj terminy zastosowania tych metod oraz dawki, nazwy użytkowe i chemiczne zaproponowanych fungicydów. |